Verscholen tussen de duinen ligt aan de rand van het villapark Rijksdorp het bunkercomplex Rijksdorp. De bunkers zijn hier tijdens de Tweede Wereldoorlog gebouwd op last van de Duitse bezetter. Ze vormden een onderdeel van de Atlantikwall (Atlantische Muur), een verdedigingslinie langs de door de Duitsers bezette kust, die liep van de Noordkaap tot aan de Pyreneeën. De Duitsers dachten met deze verdedigingslinie een aanval door de geallieerden vanuit zee te kunnen weerstaan. De aanleg ervan begon in 1942, bereikte in 1943 een hoogtepunt en werd in 1944 beëindigd. De Organisation Todt was belast met de uitvoering. Zij schakelde Nederlandse aannemers in om onder Duits toezicht het werk uit te voeren. Het bunkercomplex Rijksdorp was een belangrijk centrum van Duitse commandovoering in het gebied van Noordwijk tot en met Scheveningen. Na 1945 stonden de bunkers in Rijksdorp leeg, tot ze in 1950 een nieuwe functie kregen. Het complex werd toegewezen aan Defensie om te worden gebruikt als commandopost in oorlogstijd. Het was de tijd van de Koude Oorlog, waarin Nederland beducht was voor een mogelijke aanval door met name Rusland. In 1964 nam een verbindingseenheid van de Koninklijke Luchtmacht het complex in gebruik en in 1976 werd het een noodonderkomen voor het ministerie van Welzijn, Volksgezondheid en Cultuur. Het werd toen onder meer gebruikt voor de opslag van film- en fotomateriaal. Aan het eind van de Koude Oorlog verloor het complex zijn militaire waarde en in 1989 kwamen de bunkers in beheer bij Staatsbosbeheer. Ze dienen nu onder meer als winterverblijf voor vleermuizen. Tegenwoordig maakt het bunkercomplex deel uit van het Natura 2000 gebied Meijendel-Berkheide. Het gebied is niet vrij toegankelijk omdat de bunkers te gevaarlijk zijn om mensen vrij toegang te verlenen en omdat ongecontroleerd bezoek aan de bunkers voor omwonenden onwenselijk is. In samenspraak met de bewoners van villapark Rijksdorp is in 2013 gestart met door vrijwilligers van Staatsbosbeheer begeleide rondleidingen. Alleen op die manier is het complex op een verantwoorde manier door het publiek te bezoeken. Door de bunkers op deze manier te benutten, wordt het draagvlak voor de bescherming van dit cultuurhistorisch erfgoed vergroot en wordt vandalisme tegengegaan. Tekst: Robert van Lit Foto: Kees Neisingh Bunker complex Rijksdorp Hidden between the dunes, on the edge of the Rijksdorp villa park, is the Rijksdorp bunker complex. The bunkers were built here during the Second World War by order of the German occupiers. They formed part of the Atlantikwall (Atlantic Wall), a line of defence along the German-occupied coast, which ran from the North Cape to the Pyrenees. The Germans thought they could resist an attack by the Allies from the sea with this line of defence. Construction began in 1942, peaked in 1943, and was completed in 1944. The Organization Todt was charged with the implementation. It engaged Dutch contractors to carry out the work under German supervision. The Rijksdorp bunker complex was an important center of German command and control in the area from Noordwijk to Scheveningen. After 1945, the bunkers in Rijksdorp stood empty until they were given a new function in 1950. The complex was assigned to Défense to be used as a wartime command post. It was the time of the Cold War, in which the Netherlands feared a possible attack by Russia in particular. In 1964, a liaison unit of the Royal Netherlands Air Force took over the complex and in 1976 it became an emergency accommodation for the Ministry of Welfare, Public Health and Culture. It was then used, among other things, for the storage of film and photo material. At the end of the Cold War, the complex lost its military value and in 1989 the bunkers came under the management of Staatsbosbeheer (State Forestry Service). They now serve as a winter home for bats, among other things. Today, the bunker complex is part of the Natura 2000 Meijendel-Berkheide area. The area is not freely accessible because the bunkers are too dangerous to allow people free access and because uncontrolled visits to the bunkers are undesirable for local residents. In consultation with the residents of villa park Rijksdorp, guided tours were started in 2013 by volunteers from Staatsbosbeheer (State Forestry Service). Only in this way can the complex be visited by the public in a responsible manner. By using the bunkers in this way, support for the protection of this cultural-historical heritage is increased and vandalism is prevented. Text: Robert van Lit Photo: Kees Neisingh

Address
Van der Doeslaan 3, Wassenaar