გურული ფოლკლორი მარიამ ჭეიშვილი დვაბზუს საჯარო სკოლის მე–7 კლასის მოსწავლე ხელმძღვანელი : ქართული ენისა და ლიტერატურის მასწავლებელი -ნათელა ღლონტი 558421200 მშობელი: ანნა წიტაიშვილი 593 171790 საქართველოს თერთმეტი რეგიონიდან ტერიტორიის მიხედვით გურია ყველაზე პატარაა. ის მდებარეობს დასავლეთ საქართველოში, კოლხეთის დაბლობსა და მიმდებარე მთიან ზონაში, მას აკრავს შავი ზღვის ოცდაორ კილომეტრიანი ზოლი. გურია, საქართველოს სხვა მხარეებისაგან განსხვავებით, გამოირჩევა თავისი ეგზოტიკური სილამაზით, ლანდშაფტი უმეტესად მთაგორიანია. გურია მდიდარია ისტორიული წარსულით, პოლიფონიური სიმღერებით, კულტურული მემკვიდერეობით და ტრადიციებით გურია გამოირჩევა ფოლკლორული ნიმუშების მრავალფეროვნებით: განსაკუთრებული ადგილი უჭირავს გურულ სიმღერას. ყველგან ყოველ დროს და ყოველგვარ პირობებში, გურული ცდილობდა სიამოვნება ენახა და შრომა გაეადვილებინა, მწუხარება შეემსუბუქებინა. პირველი გურული ფოლკროლური ჩანაწერები მოგვეპოვება მე–17 საუკუნიდან. გურიის მთავარი სახელოვნებო ტრადიცია, ჩემი აზრით, მრავალხმიანი სიმღერაა, გურული ჯაზი, როგორც მას ეძახიან. ამ თვალსაზრისით, გურია ფენომენალური კუთხეა, არის საინტერესო ცეკვები, რომელთა დიდი ნაწილი აღდგენილია, ძალიან საინტერესოა გურული ფოლკლორული პოეზია. გურული სიმღერა, რომელიც შეხამებული, მისადაგებული და შეხმატკბილებული იყო შრომა გარჯილობასთან, მას უფრო ნაყოფიერს და ბარაქიანს ხდიდა, შინაარსსა და ხალისს აძლევდა. იგი ზარმაცს აბეჯითებდა, დაღლილს ამხნევებდა, სულიერ და ფიზიკურ ძალებს მატებდა. გურულ სიმღერებს შორის აღსანიშნავია ,,კრიმანჭული“, ,,ნადური“. ,,კრიმანჭული“ სიმღერის ერთ–ერთი წამყვანი ხმაა, მაგრამ ზოგჯერ ერთპიროვნულია. მარტოდ დარჩენილი ახალგაზრდა კრიმანჭულობდა ტყეში, ყანაში გზაში. კრიმანჭული სასიამოვნო მოსასმენი იყო, მეტადრე მყუდრო მთვარიან ღამეში, ზოგჯერ კრიმანჭული შეყვარებულთა საპაემნო ნიშანიც იყო. ,,ყანური“ ანუ ,,ნადური“ – სიმღერა ძველი და ისტორიულია, ის წარმოშობილია ბატონყმობის დროს, გლეხებში, მასში ცხადად ჩანს ბატონყმობის წინაარმდეგ შეთქმულება–ჯანყი, შეტევა, იერიში და გამარჯვება. ყველა სიმღერაზე რთული იყო ყანური ანუ ნადური და მისი კარგი მთქმელი, შემსრულებელი იშვიათად მოიპოვებოდა. სიმღერა ორპირი იყო და რვა კაცი სჭირდებოდა, მღეროდნენ ყანის თოხნის, მარგვლის დროს, ამიტომ დაერქვა მას ყანური და რადგან იგი უნადოდ არ ითქმის ამიტომ მას ნადურსაც ეძახიან. ,,ყანური“ ანუ ,,ნადური“ განვითარება, ურთიერთშორის ურთულესი კონტრაპუნქტული შეთანხმება. მას შენაცვლებით ასრულებენ ტერცეტი (მთქმელი, კრიმანჭული და ბანები) და ორხმიანი გუნდი (მთქმელები და ბანები). ელესა–ს ტვირთის აწევისა და გადატანის დროს მღეროდნენ, 40–60 წლის წინათ გურიაში ურმით ტვირთის ზიდვა არ იცოდნენ. არც საამისო გზა იყო და არც ხარები ჰყავდათ. საშენი ხე–ტყის მასალა და ჭირნახული ტყიდან და ყანიდან ზურგითა და მხრებით გამოჰქონდათ. ზოგჯერ უგზო–უკვლო, ციცაბო კლდე–ღრეებისაგან უნდა გამოეტანათ მძიმე ტვირთი. მუშაობა ძლიერ სახიფათო იყო. ზოგიერთისთვის იქნებ დაუჯერებელიც იყოს ამ დროს სიმღერა. ელესა ულექსო სიმღერა იყო, დღეს ნამდვილ ელესას ვეღარ გაიგონებთ. ხელხვავი– ბარაქასა და სიუხვეს ნიშნავს, ხელხვავი სიმინდის რჩევის სიმღერა იყო, როგორც ნადურს თოხს ააყოლებდნენ, ისე ხელხვავს ხელები უნდა აყოლოდა. ხელხვავიც შრომას აადვილებდა, ახალისებდა და გურულად რომ ვთქვათ, ახვავრიელებდა. აგიდელა და აგუნა– აგიდელა და აგუნას ღვინის კულტის ბახუსის საპატივცემულოთ მღეროდნენ, ეს ორივე სიმღერა ერთმანეთს ენათესავება . ა– გიდელა შრომის სიმღერაა, აგუნა კი საახალწლო და ღვინის დედის ყურძნის სიუხვის. გურული ცეკვები ძველი გურული ცეკვებიდან ცნობილია,,ფარცაკუკუ“, ,,კალმახობა“, ,,ფოთლით ცეკვა“, ,,მოკვლა გაცოცხლება“, ,,მიმიკით ცეკვა“, ,,ფერხული“, ცეკვა ,,ფარცაკუკუ“ , რომელიც ხალხური შემოქმედების ღრმა წიაღიდან ამოიტანა საქართველოს სახალხო არტისტმა, გიორგი სალუქვაძემ, პირველად ნაჩვენები იქნა 1951 წელს. იგი ომში გამარჯვებული მხედრების მასობრივი ცეკვაა, სრულდება ქალებთან ერთად. გურიაში სამსართულიანი ცეკვა ,,ფარცაკუკუ“ სცოდნიათ. ,,ფარცაკუკუ“ უძველესი ცეკვაა თავდაპირველად ცეკვავდნენ ქალები, სიმღერის ტექსტის მიხედვით უნდა ვიფიქროთ, რო ეს ცეკვა ქართველი ამორძალების ცეკვა უნდა იყოს. 1954 წელს გ. სალუქვაძის მიერ იქნა აღდენილი ,,კალმახური“ , რომელიც შრომითი ხასიათის სარიტუალო ცეკვა ყოფილა. მოგვიანებით აღდგენილს სახელი შეუცვლია და ,,კალმახობა“ დაურქმევია, რადგან ცეკვა თევზაობას გამოხატავს. ხალხური საკრავები ჩონგური– ჩამოსაკრავი ოთხსიმიანი საკრავია გავრცელებულია დასავლეთ საქართველოში. ქართული მრავალღერიანი სალამური–გურიაში სოინარის სახელწოდებითაა ცნობილი. ქართული მრავალხმიანი სალამური ექვსი ღეროსაგან შედგება. აი, ყველაფერი ის რაც შეიძლებოდა მეთქვა ჩემი გურიის ფოლკლორის შესახებ, რომლითაც ჩვენ თამამად შეიძლება განვაცხადოთ, რომ ევროპული კულტურის ნაწილი ვართ. GURIAN FOLKLORE MARIAM CHEISHVILI OZURGETI MUNICIPALITY DVABZU PUBLIC SCHOOL, VII CLASS. TEACHER OF GEORGIA LANGUAGE -NATELA GLONTI 558421200 THE PARENT ANNA TSITAISHVILI 593 171790 Guria is the smallest among Georgia’s eleven administrative regions. It is western Region of Georgia and is located on Kolkheti lowland. Black Sea coast is stretched over 22 km. Guria is famous for its rich historical past, cultural heritage, and traditions, multiply of rivers. ,,There are a lot of churches and architectural monuments in Guria Region. Gurian polyphonic songs and ancient custom of hospitality are well know too. Guria is rich with variety of folklore. Gurian song is specialty here. Gurians have always tried to alleviate work and grief, enjoy themselves everywhere and in any conditions. The first Gurian folklore records were discovered in the seventeenth century. The main Gurian tradition in my opinion is the Gurian Polyphony Gurian jazz, as they call it. In this regard Guria is phenomenal region. Folk dances are significant as well. Gurian folklore is also very interesting and yet to be investigated. Gurian songs, which are harmonized and adapted with work, mad labor productive, abundant and brought joy in the process. Singing while working made lazy more diligent, encouraged those who were tired, mobilized spiritual and physical forces. "krimanchuli” and "khanuri" (at cornfield) are prominent, but sometimes performed as a solo. “Krimanchuli- is one of the leading voices of the song, young man was singing alone during walking on the way, working in the forest and farm. Krimachuli was very delightful song, sometimes it was the sign of rendezvous for lovers. Naduri-(farmer’s song) the song is very old and ancient, it was created by peasants and represents-plots against serfdom-plot, attack and victory. The song is hardiest among Gurian song and everybody could not sing it. Eight persons were necessary for singing it. It was sung during plowing the farm, that’s why it was called farmer’s song. ”Kanuri” (at cornfield) are prominent, but sometimes performed as a solo. Development of “Khanuri” or “Naduri” has complicated contrapuntal interrelation, It is performed by “Tercet” (teller, bass and krimanchuli) and two-voiced chorus (teller and bass). The song Elesa - was sung during carrying the load, 40-60 years ago people did not carry load by cartload, because of not existence of road. They had carried wood from the forest by shoulders, the work was very hard and dangerous. Elesa was the song without words. The song is not saved at present. Khelkhvavi - means luxuriance and generosity. It was song during peeling maize. Aguna- was dedicated to the god of Wine – Bakhusi. Gurian folk dances Well know old Gurian folk dances are: ,,Phartsacucu”, ,,Kalmasoba”, (fishing for trout), ,,Dance with a leaf”, Kill-ND- revival”, ,,Mimicry dance” and ,,Perxuli” (round dance). Dance- ,,Phatsacucu” was first staged in 1951. Georgian national artist Giorgi Salukvadze raised this dense from the depths of folk creativity. It is a mass dance of warrior’s a triumph and is performed together with women. Gurian danced ,, Phartsacucu” in a three story pyramid. ,,Partsacucu” is an ancient dance. It was performed by women at first. According to the text of the song accompanying the dance, we can conclude, that it used to be Georgian amazons’ dense. In 1954 Giorgi Salukvadze has restored the dance- ,,Kalmakhuri”. As it was a ritual dance related to fishing, G Saluqvadze named it - ,,Kalmakhoba” (fishing for trout). National Instruments Chonguri-a four –stringed lute (played by plucking and strumming) from Western Georgia. Georgian panpipe from Samegrelo and Abkazia (where it is called larchemi) and Guria (called soinari). The larchemi-soinari has six pipes.